تفسیر تسنیم جلد بیست و چهارم صفحه 603
14- افترا بر شیعه در موضوع شفاعت
برخی مفسران ذیل آیه مورد بحث[1] گفته است که یکی از مصادیق افترا بر خدا اعتقاد به شفاعت اولیای الهی است که شیعه بدان معتقد است و چون آیه درباره کافران نازل شده است، از تطبیق آن بر مسلمانان یا مؤمنی که جز خدا را ولی خود برمی گزیند و از او شفاعتِ نزد خدا را درخواست می کند، غفلت شده است.[2]
این حرف نیز مانند بعضی از مطالب دیگر ایشان از رسوبات تفکّر وهابیت است، چون اعتقاد به شفاعتِ بالاستقلال با شفاعت به «اذن الله» تفاوت دارد: اوّلی از منظر حکمت نظری محال و از دیدگاه حکمت عملی شرک و حرام است ودمی، هماهنگ با توحید.
شفاعتی که مشرکان برای بت ها معتقد بودند، به گونه استقلالی بود؛ یعنی بت ها مستقلاً انسان ها را به خدا نزدیک می سازند: «مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى»[3] و از آنان نزد خدا شفاعت می کنند: «هَؤُلَاءِ شُفَعَاؤُنَا عِندَ اللَّهِ»[4] لیکن شیعه معتقد است که هیچ کس شریک خدا نیست و کنار او استقلالی ندارد و خدا به عده ای از اولیایش برای شفاعت اذن داده است؛ آن هم نه درباره هر کسی و در هر موطنی، بلکه تنها درباره کسانی که خدا بخواهد و در نشئه ای که او اجازه دهد؛ یعنی هم اصل سِمَت شفاعت به اذن خداست و هم مشفوعٌ له و جایگاه شفاعت را او مشخص می سازد.
بی شک، چنین شفاعتی معقول است و در صورتی که دلیل نقلی وقوع آن را تأیید کند، امری مقبول است.
ادله نقلی فراوانی هم وقوع آن را تأیید و قرآن کریم نیز اصل شفاعت به اذن خدا: «مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِندَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ»[5] و شفاعت کنندگان را به شکل کلی بیان کرده است: «وَلَا يَمْلِكُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِهِ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَن شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ»[6]؛ «لَّا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا»[7].
شفاعت شده نیز کسی است که دینش پیش خدا پسندیده باشد: «وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى»[8] و از آنجا که در آیه ولایت جمله «وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِيناً» پس از «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي»[9] آمده است، پس اعتقاد به ولایت از ارکانِ دین مرضی است؛ یعنی عترت در کنار قرآن باید پذیرفته شود.
نتیجه آنکه شفاعت اولیای الهی به اذن خدا معقول، منقول و مقبول است.
[1]. سوره انعام، آیه 21 .
[2]. ر.ک: تفسیر المنار، ج 7، ص 283 .
[3]. سوره زمر، آیه 3 .
[4]. سوره یونس، آیه 18 .
[5]. سوره بقره، آیه 255 .
[6]. سوره زخرف، آیه 86 .
[7]. سوره مریم، آیه 87 .
[8]. سوره انبیاء، آیه 28 .
[9]. سوره مائده، آیه 3 .